സോമന്‍ കടലൂരിന്റെ പുള്ളിയന്‍ എന്ന നോവല്‍ ഒരര്‍ഥത്തില്‍ ഒരു ജന്മസാഫല്യത്തിന്റെ അര്‍ഥപൂര്‍ണമായ ആഖ്യാനമാണ്. നോവലിലെ നായകന്‍ ചിരുകണ്ടന്റെ വലിയ ആഗ്രഹമായിരുന്നു പുള്ളിയന്‍ എന്ന പടുകൂറ്റന്‍ തിരണ്ടിയെ കീഴടക്കുകയെന്നത്.
അവസാനം ആ കീഴടക്കല്‍ നടന്നതിനുശേഷം നോവലിസ്റ്റ് കുറിച്ചിട്ട വാക്കുകള്‍ വ്യക്തിപരതയ്ക്കപ്പുറം ഒരു സമൂഹത്തിന്റെതന്നെ വിജയപതാകയായി അതു മാറണം എന്നുള്ള മനോധര്‍മത്തിന്റെ സൂചകമാണ്. വാക്കുകള്‍ ഇതാണ്: കറുത്ത മനുഷ്യന്റെ വീര്യം വിളിച്ചോതുന്ന വെളുത്ത പതാകപോലെ തിരണ്ടി ഒറ്റക്കല്ലില്‍ പാറിക്കിടന്നു. ആത്മവീര്യത്തിന്റെയും ആത്മബോധത്തിന്റെയും തിരത്തള്ളല്‍. ഓരോ നിമിഷവും ആഴക്കടലിനെ സാക്ഷി നിറുത്തി മുന്നേറുന്ന നോവല്‍ മലയാളഭാവനയെ പ്രക്ഷുബ്ധമാക്കുന്നു.
പുതിയൊരു പിറവിക്കായി ചിരുകണ്ടനും തോണിയും കടലിന്റെ ഗര്‍ഭപാത്രം തേടിയലഞ്ഞു - എന്നു പറഞ്ഞ് നോവല്‍ അവസാനിപ്പിക്കുന്നിടത്ത് പുതിയൊരു ലക്ഷ്യത്തിനുവേണ്ടിയുള്ള പ്രാര്‍ഥനയുണ്ട്, പ്രതീക്ഷയുണ്ട്. അവിടെ ഒറ്റക്കല്ലും പുള്ളിയനും കാഴ്ചയില്‍നിന്നു മറയുകയാണ്.
നോവലിസ്റ്റ് തന്റെ അടുത്ത സൃഷ്ടിക്കുള്ള പശ്ചാത്തലംപോലെ അവസാനവാക്യം കുറിക്കുന്നു: അനന്തമായ ആകാശവും അഗാധമായ കടലും കാലം തരിച്ചു നില്‍ക്കുന്ന ആ നിമിഷത്തില്‍ അതിരുകള്‍ മായ്ച്ച് പരസ്പരം പുണര്‍ന്നു - ഇനിയും എഴുതാന്‍ അനുഭവങ്ങളുടെ കടല്‍ മുമ്പിലുണ്ടെന്ന് പറയാതെ പറയുന്നു. പുള്ളിയന്‍ അവസാനിക്കുന്നില്ല. ജീവിതത്തിന്റെ മറ്റൊരു ഏട്ടിലേക്ക്, കര്‍മത്തിലേക്ക് അനുവാചകരെ നയിക്കുകയാണ്.
ഒരൊറ്റക്കല്ലിലിരുന്നുകൊണ്ട് വ്യാഖ്യാനിക്കാവുന്ന നോവല്‍ അല്ല പുള്ളിയന്‍. കഥാകാരന്‍ സൂചിപ്പിക്കും പോലെ, പല കല്ലുകളിലിരുന്ന് ഉരച്ചുനോക്കേണ്ടതായിട്ടുണ്ട്. അതില്‍ ദാരിദ്ര്യമുണ്ട്, കലഹമുണ്ട്, വിട്ടുകൊടുക്കലും പിടിച്ചടക്കലുമുണ്ട്, പ്രണയമുണ്ട്, ഭ്രമങ്ങളുണ്ട്, സ്ത്രീയനുഭവങ്ങളുണ്ട്, കഥയുണ്ട്, മിത്തുകളുണ്ട്, ജീവിതമുണ്ട്, കാലാവസ്ഥയുണ്ട്, പ്രകൃതിയുണ്ട്, ജീവജാലങ്ങളുണ്ട്, പ്രതിരോധവും അതിജീവനവും ഉണ്ട്. കടലിലേക്കു പല വഴികളുണ്ട് എന്നതുപോലെ പുള്ളിയനിലേക്കു പല വാതിലുകളുണ്ട്. എങ്ങനെ പ്രവേശിച്ചാലും അനേകം വിസ്മയങ്ങളുമായി അനുവാചകരെ കാത്തുകിടക്കുന്ന അദ്ഭുതദ്വീപാണ് ഈ കൃതി.
പുള്ളിയന്‍ എന്ന നോവല്‍ പകര്‍ന്നുതരുന്ന ഒരു തെളിച്ചം; ചിരുകണ്ടന്റെ ജീവിതം എന്നും മൂല്യങ്ങളുടെ ഓളങ്ങളില്‍ സഞ്ചരിക്കുന്നുവെന്നതാണ്. അത് ലോകത്തിനു പകര്‍ന്നുനല്കുന്ന ഒരു പ്രകാശമുണ്ട്. ഈ വെളിച്ചത്തിന്റെ പ്രത്യാശയില്‍ നോവല്‍ മുന്നോട്ടു കുതിക്കുമ്പോഴും തന്റെ തോണി തീയിട്ടവന്റെ നേര്‍ക്കുള്ള പ്രതികരണവും പ്രതിഷേധവും വളരെ അര്‍ഥവത്താണ്. തന്റെ തോണി നഷ്ടപ്പെടുത്തിയതിലല്ല, കടലിന്റെ നിയമം ലംഘിക്കപ്പെടുന്നിടത്ത് ഒരേയൊരു സമയംമാത്രം നായകന്‍ അക്രമാസക്തനാകുന്നുണ്ട്. ചിരുകണ്ടന്‍ - ദിനകരന്‍ പോരാട്ടം വിപ്ലവാത്മകമായ വീര്യം പകര്‍ന്നു നല്‍കുന്ന അനുഭവമാണ്.
കടലമ്മയ്ക്ക് ഒരു നെറിയുണ്ട്; കടലുങ്കരയ്ക്ക് ഒരു മൊറയുണ്ട്; കത്തിയതു തോണിയല്ല; കടലിന്റെ നീതിയാണ് എന്ന ഡയലോഗ് അഭ്രപാളിയില്‍ നായകന്‍ പറഞ്ഞാല്‍ ജനം മുഴുവനും എഴുന്നേറ്റുനിന്നു കൈയടിക്കുന്ന ഒരു പ്രതീതി ഈ നോവല്‍ഭാഗം വായിക്കുമ്പോഴുണ്ടാകുന്നു. കോരിത്തരിപ്പാര്‍ന്ന വൈകാരികവിക്ഷുബ്ധതകള്‍ നിറഞ്ഞാടുന്ന അനേകം മുഹൂര്‍ത്തങ്ങള്‍കൊണ്ട് നിര്‍മിച്ചതാണ് ഈ കൃതി. 
നെഞ്ചില്‍ വിഗ്രഹംപോലെ കൊണ്ടുനടക്കുന്ന ദേവക്കനി നഷ്ടപ്പെടുമ്പോള്‍പോലും ഒരു വാക്ക് മിണ്ടാതെ നില്‍ക്കുന്നിടത്താണ് ചിരുകണ്ടന്റെ  പ്രതികരണം ധാര്‍മികതയുടെ പടപ്പുറപ്പാടായി മാറുന്നത്. കത്തിച്ച തോണിയുടെ പൈസ ഭരതന്‍ വച്ചുനീട്ടുമ്പോള്‍ ആര്‍ജവത്തോടെ നിരാകരിക്കുന്നിടത്ത് അതു പൂര്‍ണമാവുകയാണ്.
'കടല്‍സിംഹത്തിന്റെ പ്രാണസഞ്ചാരത്തെ തളര്‍ത്താന്‍ കരയിലെ കരുത്തന്മാരുടെ വാക്കുകളും പ്രവൃത്തികളും ചിരുകണ്ടനു പേശീബലം നല്‍കി' എന്ന് എഴുതുന്നിടത്ത് ജീവിതപ്രതിസന്ധികളെ നേരിടാന്‍ - അന്നും ഇന്നും പ്രചോദനാത്മകമായ വാക്കുകള്‍ക്കും മനുഷ്യര്‍ക്കും കഴിയും എന്ന സത്യവും ഈ നോവല്‍ സമര്‍ഥിക്കുന്നു.
പുള്ളിയനില്‍ പ്രണയം പ്രധാന പ്രമേയമല്ലെങ്കിലും ചുരുങ്ങിയ വാക്കുകളില്‍ അവിടവിടെയായി മണ്ണിനോടും മരത്തോടും മത്സ്യത്തോടും കടലിനോടും കരയോടും ആകാശത്തോടും മാത്രമല്ല മനുഷ്യനോടുമുള്ള അഗാധമായ പ്രണയം ഇതള്‍വിടരുന്നുണ്ട്.
ഗര്‍ഭിണിയായ മീനിനെയും കാലുകള്‍ നഷ്ടപ്പെട്ട ആമയെയും കടലിലേക്കു തിരിച്ചുവിടുന്നിടത്തും, പൊട്ടനെ അടിച്ചതില്‍ കടല്‍ കലഹിക്കുന്നിടത്തുമൊക്കെ മനുഷ്യനും പ്രകൃതിയും ജീവജാലങ്ങള്‍ തമ്മിലും പങ്കിടുന്ന കാരുണ്യത്തിന്റെ വലിയ തിരകള്‍ മനസ്സില്‍ വേലിയേറ്റങ്ങള്‍ സൃഷ്ടിക്കും. ദേവക്കനിയോടുള്ള നിശ്ശബ്ദമായ പ്രണയവും പിന്നീട് അനുഭവിക്കുന്ന വിരഹവും ഹൃദയത്തില്‍ നീറ്റല്‍ പടര്‍ത്തുന്നതാണ്.
അച്ഛന്‍ ദൈരുവിന്റെയും ഏറെ സ്‌നേഹിച്ച ഉപ്പാട്ടി മുത്താച്ചിയുടെയും മരണം വായിക്കുന്നവരുടെ കണ്ണുകളെ മാത്രമല്ല കരളിനെയും  ഈറനണിയിക്കുന്നു.
ജൈവവൈവിധ്യത്താല്‍ സമ്പുഷ്ടമാണ് ഈ നോവലെന്നത് മറ്റു നോവലകളില്‍നിന്ന് ഇതിനെ വിഭിന്നമാക്കുന്ന ഒരു പ്രത്യേകതയാണ്. ചെടികള്‍, മത്സ്യങ്ങള്‍, ജീവികള്‍ മാത്രമല്ല, വിവിധ തരത്തിലുള്ള വെള്ളവും തിരകളും കല്ലുകളും മഴയും - എന്തിന് കടല്‍ക്കാറ്റുകള്‍വരെ വൈവിധ്യമാര്‍ന്ന് നമ്മുടെ മുമ്പില്‍ വിസ്മയത്തോടെ എത്തുന്നുണ്ട്. ആകാശവും കടലും മാത്രമല്ല തുടക്കം മുതല്‍ ഒടുക്കംവരെ പശ്ചാത്തലമായി നിലകൊള്ളുന്ന ഒരു മരവും ഈ നോവലിനു ചാരുതയേകുന്നു. 'കാലമെത്തുമ്പോള്‍ പൂക്കുകയും നേരമെത്തുമ്പോള്‍ കായ്ക്കുകയും ചെയ്തുകൊണ്ട് ജരാനരകളെ മൂടിവയ്ക്കുന്ന പുന്നമരം' ഈ നോവലിനെയും നമ്മുടെ ജീവിതത്തെയും ഹരിതാഭമാക്കുന്നുണ്ട്.
ഐങ്കര മുത്തപ്പനിലൂടെയും ഉപ്പാട്ടി മുത്താച്ചിയിലൂടെയും വായനക്കാരിലേക്കെത്തുന്ന കഥകളും ഉപകഥകളും മിത്തുകളും ആചാരങ്ങളും അനുഷ്ഠാനങ്ങളും നാടന്‍ശീലുകളും പഴഞ്ചൊല്ലുകളും നാട്ടുചരിതങ്ങളും കൊണ്ട് ഈ നോവല്‍ സമൃദ്ധമാകുന്നു. ഒരു സമൂഹത്തിന്റെയും പ്രദേശത്തിന്റെയും നാട്ടുഭാഷയെ അഥവാ സംസാരഭാഷയെ അടയാളപ്പെടുത്തുന്നതിലൂടെ വാമൊഴിയുടെ ഭംഗി വെളിപ്പെടുക മാത്രമല്ല, കടലോരജീവിതത്തിന്റെ ജൈവാനുഭവങ്ങളെ സാക്ഷ്യപ്പെടുത്തുകകൂടിയാണ്.
അകാലത്തില്‍ നഷ്ടപ്പെട്ട അമ്മയെ ഒരു നക്ഷത്രമായും അച്ഛനെ ഒരു പ്രവാഹമായും നോവലിസ്റ്റ് അവതരിപ്പിക്കുമ്പോള്‍, അപ്പനമ്മമാര്‍ ആകാശത്തോളവും കടലോളവും മക്കളുടെ മുമ്പില്‍ വളരുന്നുവെന്ന ഉജ്വലസത്യമാണ്, ആഘോഷിക്കപ്പെടുന്നത്.
സ്‌നേഹം വറ്റിപ്പോയ ഒരു രാത്രിയില്‍, 'രാവും പകലും കടലില്‍ അലയുന്നവന് കരയില്ലേ' എന്ന ചിരുകണ്ടന്റെ അകം പിളര്‍ക്കുന്ന ആര്‍ത്തനാദം ആകാശത്തോടും കരയോടുമുള്ള ചോദ്യം മാത്രമല്ല, മനുഷ്യന്‍ അവന്റെ  നിസ്സഹായതയില്‍ ഈ പ്രപഞ്ചത്തിലെ പരാശക്തിക്കു  മുന്നില്‍ ഉയര്‍ത്തുന്ന പ്രാര്‍ഥനകൂടിയാണ്.
ഈ നോവലിലെ ഓരോ വാക്കിലും വാക്യത്തിലും കവിതപോലെ വ്യാഖ്യാനിക്കാവുന്ന ജീവിതത്തിന്റെ നാനാര്‍ഥങ്ങള്‍ ഉറഞ്ഞുകൂടിയിരിക്കുന്നു.