ഏതൊരു ബന്ധത്തിന്റെയും അടിസ്ഥാനം ആത്മാര്‍ത്ഥയാണ്. ആത്മബന്ധങ്ങള്‍ ഉടലെടുക്കുന്നതും സ്ഥായിയായി നിലനില്ക്കുന്നതും ആത്മാര്‍ഥതയിലൂടെയാണ്. അതിന് സംസ്‌കാരമോ, ജീവിതസാഹചര്യങ്ങളോ ഭാഷയോ തലമുറകള്‍ക്കിടയിലെ വിടവോ ഒന്നും ഒരു തടസ്സമാകുന്നില്ല. ഗര്‍ഭപാത്രത്തിലുടലെടുക്കുന്നതുമുതല്‍ അമ്മയ്ക്കും കുഞ്ഞിനുമിടയില്‍ ഉണ്ടാകുന്ന ആത്മബന്ധമാണ് അതിനെ ഇത്രത്തോളം തീവ്രമാക്കുന്നത്. രണ്ടു മനസ്സുകളെ തമ്മിലൊന്നാക്കുന്ന ആത്മബന്ധത്തിന്റെ ചരടുകള്‍ പൊട്ടാന്‍ തുടങ്ങിയാല്‍ അവര്‍ക്കിടയില്‍ ഒരു വിടവ് സൃഷ്ടിക്കപ്പെടുകയും അവരറിയാതെതന്നെ ആ വിടവിന്റെ ആഴം കൂടുകയും പതുക്കെപ്പതുക്കെ ആ ബന്ധത്തിന്റെ തീവ്രത നഷ്ടമാവുകയും ഒരു പക്ഷേ, അതു നാമമാത്രമായി നിലനില്‍ക്കാന്‍ ഇടയാവുകയും ചെയ്യുന്നു.
   മാതാപിതാക്കള്‍ക്കും മക്കള്‍ക്കുമിടയില്‍, സഹോദരങ്ങള്‍ക്കിടയില്‍, സുഹൃത്തുക്കള്‍ക്കിടയില്‍, അധ്യാപകര്‍ക്കും കുട്ടികള്‍ക്കുമിടയില്‍ എല്ലാം തൊട്ടറിയപ്പെടുന്ന ആത്മാര്‍ത്ഥതയുടെ കണികകള്‍ ആ ബന്ധങ്ങളെ എത്രയോ മനോഹരമാക്കുന്നു! പൊതുവെ, ശോകാകുലമായിരുന്ന ഒരു ദിവസത്തിന്റെ സായംകാലത്തു മീട്ടപ്പെടുന്ന മൃദുസംഗീതംപോലെ അവ മനസ്സിന്റെ  ആകുലതകളെ തുടച്ചുനീക്കാന്‍ സഹായകരമാകുന്നു. കലുഷിതമായിപ്പോകാവുന്ന ജീവിതാവസ്ഥകളെ ലഘൂകരിക്കാന്‍ ആത്മാര്‍ത്ഥമായ ബന്ധങ്ങള്‍ വഹിക്കുന്ന പങ്ക് വളരെ വലുതാണ്. എന്റെ സങ്കടങ്ങളില്‍ എന്നെപ്പോലെതന്നെ ദുഃഖിക്കുന്ന, എന്റെ സന്തോഷങ്ങളില്‍ ആഹ്ലാദിക്കുന്ന മറ്റൊരാള്‍ ഉണ്ടാകുന്നത് എത്രയോ ആനന്ദകരമാണ്! ഇത്തരം ആത്മബന്ധങ്ങളല്ലേ ജീവിതത്തിന്റെ അര്‍ത്ഥവ്യാപ്തി കൂട്ടുന്നത്! ഒരു അര്‍ത്ഥവുമില്ലാതെയാണ് ഞാന്‍ മുന്നോട്ടുപോകുന്നത് എന്ന ചിന്തയ്ക്കപ്പുറം, എന്റെ ജീവിതത്തെ അര്‍ത്ഥപൂര്‍ണമാക്കുന്ന മറ്റു പലരുടെയും സാന്നിധ്യം എന്നോടൊപ്പം എന്നുമുണ്ട് എന്ന ചിന്ത എത്രയോ സുന്ദരവും ആത്മവിശ്വാസം പകരുന്നതുമാണ്.
    വര്‍ഷങ്ങള്‍ക്കപ്പുറം മാലിദ്വീപ് എന്ന മറ്റൊരു രാജ്യത്ത് അധ്യാപികയായി ജോലി ചെയ്തിരുന്ന കാലത്ത് എന്റെ മനസ്സിനെ ഏറെ സ്പര്‍ശിച്ച ഒരു സംഭവം ഓര്‍മവരുന്നു. നമ്മുടേതില്‍നിന്നു തീര്‍ത്തും വ്യത്യസ്തമായ, ആത്മാര്‍ത്ഥമായ കുടുംബബന്ധങ്ങള്‍ നാമമാത്രമായ ഒരു രാജ്യമാണ് അത് എന്ന് ആദ്യംതന്നെ പറയട്ടെ. അവിടേക്ക് അധ്യാപികയായി ജോലിക്കപേക്ഷിച്ചിട്ട് അഭിമുഖത്തിനായി ചെന്നപ്പോള്‍ത്തന്നെ അവര്‍ ആദ്യം പറഞ്ഞത് തീര്‍ത്തും കുട്ടികള്‍ക്കു പ്രാധാന്യം കൊടുക്കുന്ന ഒരു രാജ്യമാണ് ഇതെന്നും, അവിടെ അധ്യാപകര്‍ ക്ലാസിലേക്കു ചെല്ലുമ്പോള്‍ യാതൊരു ഭാവഭേദവുമില്ലാതെ ഇറങ്ങിപ്പോകുന്നവരാണ് കുട്ടികളെന്നുമാണ്. അതുകൊണ്ടുതന്നെ കുട്ടികളെ ക്ലാസിലിരുത്തുക എന്നതാണ് അധ്യാപകരുടെ പരമപ്രധാനമായ ജോലി.
    അവിടെ ജോലിയില്‍ പ്രവേശിച്ച് രണ്ടുമാസം കഴിഞ്ഞപ്പോഴുള്ള ഒരു നൈറ്റ് ക്ലാസ് (നോമ്പുകാലത്ത് രണ്ടു സെഷനുകളായാണ് ക്ലാസുകള്‍ നടക്കുന്നത് - രാവിലെ 6.45 മുതല്‍ 11.30 വരെയും വൈകുന്നേരം 7.00 മുതല്‍  9.00 വരെയും) എടുക്കുന്നതിനായി ഞാന്‍ പത്താം ക്ലാസിലേക്കു കയറിച്ചെന്നു. ക്ലാസ് തുടങ്ങി കുറച്ചു സമയം കഴിഞ്ഞപ്പോള്‍ മറ്റൊരു ക്ലാസിലെ കുറച്ചു പെണ്‍കുട്ടികള്‍ വരാന്തയിലൂടെ ഉലാത്തുകയാണ്. ഒപ്പം അവരിലൊരാള്‍ വരാന്തയില്‍നിന്ന് ഒരു ചോക്കുകഷണം എടുത്ത് എന്റെ ക്ലാസില്‍ മുന്‍ബഞ്ചിലിക്കുന്ന മബ്‌റൂക്ക് എന്ന കുട്ടിയുടെ മടിയിലേക്കെറിഞ്ഞു. ഒട്ടും താമസിച്ചില്ല, അവന്‍ അതു തിരിച്ചും എറിഞ്ഞു.
    ഒന്നുരണ്ടു പ്രാവശ്യത്തെ ചോക്കെറിയല്‍ കണ്ടപ്പോള്‍ത്തന്നെ എന്നിലെ ഇന്ത്യന്‍രക്തം തിളച്ചുമറിയാന്‍ തുടങ്ങി. നേരേ മബ്‌റൂക്കിന്റെ അടുത്തുചെന്ന ഞാന്‍ അവനോടു പറഞ്ഞു: ''മബ്‌റൂക്ക്, ഇനി നീ ഇത് ആവര്‍ത്തിച്ചാല്‍ ഞാന്‍ നിന്നെ പുറത്താക്കും'' (Mabrook, if you repeat the same I will throw you out of the class).
എന്തായാലും അല്പസമയം കഴിഞ്ഞപ്പോള്‍ ആ പെണ്‍കുട്ടികള്‍ വീണ്ടും വരാന്തയിലെത്തുകയും ചോക്കെറിയുകയും ചെയ്തു. ഒട്ടും താമസിയാതെതന്നെ മബ്‌റൂക്ക് അതു തിരിച്ചെറിഞ്ഞതും രോഷാകുലയായ ഞാന്‍ അവന്റെ അടുത്തെത്തി നോട്ട്ബുക്ക് എടുത്ത് വരാന്തയിലേക്ക് ഒറ്റയേറ്! ചാടിയെഴുന്നേറ്റ മബ്‌റൂക്ക് എന്നോടു കലിപ്പോടെ ആക്രോശിച്ചു: "Elizebath, I will complaint to the principal.’ ഒട്ടും താമസിയാതെ എന്റെ മറുപടിയും ഉണ്ടായി: "You go and complaint, I will not mind'  എല്ലാം കഴിഞ്ഞ് അഞ്ചുമിനിറ്റിനു  ശേഷമാണ് എനിക്കു സ്ഥലകാലബോധം ഉണ്ടായതുതന്നെ. കുട്ടികള്‍ക്ക് ഏറെ പ്രാധാന്യം കൊടുക്കുന്ന ഒരു വിദേശരാജ്യത്ത് ഇനി എനിക്കു നിലനില്പുണ്ടാവില്ല എന്ന ചിന്ത എന്റെ മനസ്സിനെ ഉലയ്ക്കാന്‍ തുടങ്ങി. എന്തായാലും ഏറെ ടെന്‍ഷനടിച്ച് ആ രാത്രി കഴിഞ്ഞു.
പിറ്റേന്ന് അതേ ക്ലാസിലേക്കു ഞാന്‍ നടക്കുമ്പോള്‍ തമിഴനായ ഞങ്ങളുടെ എച്ച് ഒ ഡി ഇടയില്‍ വച്ച് എന്നെ പിടികൂടി:
"Elizabeth, You had some problem with the students?'
‘Yes sir.’
‘See, this is a child centred country eventhough it is a fault from child’s side, you will be surely punished. 
'എനിക്കറിയാം സാര്‍, എന്തായാലും ഇപ്പോള്‍ ഞാന്‍ ക്ലാസില്‍ പോകട്ടെ' എന്ന് നിര്‍ന്നിമേഷയായി പറഞ്ഞിട്ട് ഞാന്‍ ക്ലാസിലെത്തി.
ഞാന്‍ ക്ലാസിലെത്തിയതും കുട്ടികള്‍ പതിവുപോലെ എഴുന്നേറ്റ് ഗുഡ് ഈവനിങ് പറഞ്ഞു. മേശപ്പുറത്ത് ബുക്കുവച്ച് തിരിഞ്ഞ എന്റെ അടുത്തേക്ക് മബ്‌റൂക്ക് നടന്നടുത്തു. അടി ഉറപ്പ് എന്നു വിചാരിച്ചുനിന്ന എന്റെ നേരേ കൈനീട്ടിക്കൊണ്ട്‘ Elizabath How are You?’ എന്ന് അവന്‍ ചോദിച്ചതും, ഏറെ പരിഭ്രമിച്ചു പോയ ഞാന്‍ "Fine, How are you?'  എന്നു തിരിച്ചു ചോദിച്ചു. "Mam, it was my fault'  എന്ന് അവനും, അതു നിന്റെ മാത്രം തെറ്റല്ല ഒരു അധ്യാപിക എന്ന നിലയില്‍ ബുക്കെടുത്തെറിഞ്ഞത് ഞാന്‍ ചെയ്ത തെറ്റാണെന്നു ഞാനും മറുപടി കൊടുത്തു.
ഇനി ഒരിക്കലും ഇതുപോലൊന്ന് ആവര്‍ത്തിക്കില്ല എന്ന ഉറപ്പില്‍ ഞങ്ങള്‍ക്കിടയിലെ മഞ്ഞുമല ഉരുകിയിറങ്ങിയത് ഇന്നലെ എന്നപോലെ ഓര്‍ക്കുന്നു.
ആത്മബന്ധങ്ങള്‍ക്കു യാതൊരു വിലയും കല്പിക്കാത്ത, മാതാപിതാക്കള്‍ക്കും മക്കള്‍ക്കുമിടയില്‍പോലും ആത്മാര്‍ത്ഥതയുടെ ചെറിയ ഒരുദാഹരണം പോലും ചൂണ്ടിക്കാണിക്കാനില്ലാത്ത തികച്ചും വ്യത്യസ്തമായ സംസ്‌കാരത്തില്‍ ജീവിച്ചു വന്നിരുന്ന ആ കുട്ടി എന്നിലെ അധ്യാപികയിലെ ആത്മാര്‍ത്ഥത തിരിച്ചറിഞ്ഞതും, ഞങ്ങള്‍ക്കിടയില്‍ ആത്മബന്ധത്തിന്റെ ഒരിക്കലും പൊട്ടാത്ത ഒരു ഇഴ പിരിച്ചുചേര്‍ക്കപ്പെട്ടതും ഏറെ ആനന്ദദായകമായി ഇന്നും മനസ്സിന്റെ ഒരു കോണില്‍ വരച്ചുചേര്‍ക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.
ഇപ്പോള്‍ ഞാനാലോചിക്കുന്നത് നമ്മുടെ കുട്ടികളെക്കുറിച്ചാണ്. ശിഥിലമായ ഒരു സാമൂഹികപശ്ചാത്തലത്തില്‍ ജനിച്ചുവളര്‍ന്ന ഒരു കുട്ടിക്ക് ആത്മാര്‍ത്ഥതയുടെ പാഠങ്ങള്‍ തിരിച്ചറിയാന്‍ കഴിയുമെങ്കില്‍, നമ്മുടെ കുട്ടികള്‍ ഇതിലും ഇത്രയോ എളുപ്പം ഇവ വായിച്ചെടുക്കാന്‍ പ്രാപ്തിയുള്ളവരാണ്! ആത്മാര്‍ത്ഥത തൊട്ടറിയുന്ന നവസമൂഹമായി വളരാന്‍ നമ്മുടെ കുട്ടികള്‍ക്കും, അതു തിരിച്ചറിയാന്‍ നമുക്കും കഴിയട്ടെ.